10 Aralık 2012 Pazartesi

Kaçakçılık - 1

Tanım olarak kaçakçılık, gayri-resmi yollardan yapılan bir ticaret biçimi olup dünya genelinde bir tür suç sınıfıdır. Kimi zaman gümrük vergisinden kaçmak, kimi zaman da ihracat - ithalat ile ilgili kontrol ve yasağı aşmak için başvurulan bir yoldur.

Bu iki bölümlük bu yazı dizisinde öncelikle kaçakçılığı, tarihini, tiplerini ve ikinci bölümde de Türkiye'deki durumu ile Uganda'dan bazı örneklerini anlatacağım.

Sıradışı bir iş; Kaçakçılık


Tanım olarak kaçakçılık; bir ülkeye ithali ya da bir ülkeden ihracı yasak olan veya ithal ve ihracı gümrük muamelesine tabi olan bir maddeyi gümrük işlemleri yaptırılmadan ithal-ihraç etmek ve bu maddeleri yurt içinde satmak ya da ticari amaçla bulundurmaktır.

Ayrıca, devletçe ihraç şartıyla müşteriye satılan bir malın iç piyasada tüketime sunulması ya da zorunlu haller olmadıkça süresi içinde ihraç edilmemesi, devletin tekeli altında bulunan maddeleri yetkili olmaksızın ülkemize ithal etmek veya ithale teşebbüs etmek, ülke içinde bir yerden başka bir yere sevk etmek, saklamak, satılığa çıkarmak veya satmak, bilerek kabul etmek, satın almak veya kullanmak, devletin tekeli altında bulunan maddeleri, ülke dâhilinde yetkili olmaksızın imal etmek veya imal için ithal etmek de kaçakçılık suçunu oluşturmaktadır.

Genel olarak kaçakçılık fiillerini;

•  İthali mümkün eşyada gerçekleştirilen ithal kaçakçılığı,
•  Transit rejimi hükümlerine aykırılık suretiyle yapılan kaçakçılık,
•  İthali yasak eşyanın ithal veya ihraç kaçakçılığı, ithali izne, lisansa, şarta, kısıntıya, uygunluk belgesine tabi eşyada yanıltıcı işlem yoluyla kaçakçılık,
•  Vergiden muaf ithal olunan eşyayı ithal amacı dışında kullanmak suretiyle yapılan kaçakçılık,
•  Dâhilde işleme rejimine aykırılık suretiyle gerçekleştirilen kaçakçılık,
•  Gümrük kontrolü altında işleme rejimi çerçevesinde ithal edilen eşyada yapılan kaçakçılık,
•  Antrepo veya geçici depolardan eşya çıkarma yoluyla yapılan kaçakçılık,
•  Yolcu beraberinde getirilen eşyada gerçekleştirilen kaçakçılık,
•  Gümrük kapıları haricinde yurda sokulan eşya kaçakçılığı başlıkları altında toplamak mümkündür.

Emniyet kuvvetleri; kaçakçılık suçları ile sürekli ve etkin mücadele etmek, yeni gelişen suç trendlerini ortaya koyarak mücadele yöntemleri geliştirmek/üretmek, ulusal-uluslararası işbirliğinde bulunmak, görev yapan personelin bu nitelikler doğrultusunda sürekli gelişimini sağlamak zorunda olsa da çoğu zaman yeni keşfedilen bir yöntem, daha tam anlaşılamadan yerine bir yenisi ile suçun sürekliliği sağlanmaktadır.

Mücadele ediliyor çünkü;


Bir yandan düşük risk ile yüksek gelirler elde edilmesine imkân sağlaması, diğer yandan da illegal faaliyetlerin sürdürülebilmesi için önemli bir kaynak teşkil etmesi nedeniyle, suç örgütlerinin kaçakçılık suçlarına yöneldikleri bilinmektedir.

Devletlerarası sınırların iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmelere paralel olarak ortadan kalkması kaçakçılık suçlarının uluslar arası boyutta ve organize bir şekilde işlenmesine de zemin hazırlamıştır. Bu durum, işleniş şekilleri ve yöntemleri farklı olsa da kaçakçılık suçlarının ortak özelliklerini oluşturmaktadır.

Sosyo-ekonomik ve kültürel nedenler, politik nedenler ve coğrafi nedenlerin yanı sıra insanların güç ve paraya sahip olma hırs ve arzuları nedeniyle de ortaya çıkabilen kaçakçılık suçları, kamu düzenini bozması, haksız rekabete yol açması, kayıtlı istihdam alanlarının açılmasını ve yerli sanayinin gelişmesini engellemesi, insan ve çevre sağlığı için tehlike oluşturması, siyasi, ekonomik ve sosyal düzeni olumsuz etkilemesi sebebiyle önem taşımaktadır. Bu nedenle kaçakçılık suçları diğer ülkelerin de öncelikli olarak mücadele ettiği suç türleri arasında yer almaktadır. Aynı zamanda kayıt dışı ekonominin en belirgin gelir kaynaklarından olan kaçakçılık suçları, örgütsel olarak işlenmesi ve uluslar arası nitelik taşıması nedeniyle bu suçlarla mücadelede uluslararası işbirliği büyük önem taşımaktadır.

Kaçakçılığın tarihi


İnsan kaçakçılığının tarihi, vize uygulamasının tarihi ile neredeyse aynıdır. İlk uygulamaları Çin seddi zamanlarına kadar gitse bile dünyada vize, ağırlıklı köle ticareti ile bilinmiştir. Yakın tarihte ise 1. Dünya savaşı sonrasında casusluğu önleme amacı ile uygulanmaya başlamıştır. Sonrasında savaştan kaçan sivillerin güvenli bölgelere göç etmesine aracılık etme işleri ile günümüzdeki haline evrilmiş olduğu düşünülmektedir.

Hudut muhafızı ile kaçakçılar Finlandiya-Rusya sınırında. Vasily Hudiakov - 1853
Ticari mal kaçakçılığına istinaden elimizdeki ulaşılabilir net olmayan en eski bilgi ise, orta çağ İngiltere'sine aittir. İngiltere'de kaçakçılık, ilk 1275 yılında I. Edward tarafından ulusal bir gümrük toplama sisteminin oluşturulmasını takiben, 13. yüzyılda gerek ada ile ana kara Fransa'sı arasındaki, gerekse de adanın kuzeyi ile güneyi arasındaki yasa dışı vergilendirilmemiş ticaret sebebi ile tanınmış bir sorun haline gelmiştir.

Orta çağ kaçakçılığı; her ne kadar ağırlıklı yün ve deri gibi yüksek vergili ürünleri hedef almışsa da; 1453'te Fransa'da Gascony'nin kaybı neticesinde şarap ithalatı, ihracatını dengelemediği için ambargolanmış ancak talep neticesinde kaçak olarak talep görmeye devam edilmiştir.
Bilinen ilk deniz aşırı kaçakçılık deneyimi ise Manş denizi (English Channel) üzerinden İngiltere ile Fransa arasında (Calais-Dover) yaşanmış olup bu bölge, bugün bile halen popüler bir noktadır. Öyle ki Birleşik Krallık hudud güvenliği, bugün bu bölgeyi insan tacirlerine karşı heronlarla sürekli gözetlemektedir.

İnsan, uyuşturucu ve silah kaçakçılığı dışında kaçakçılık mevzusu, alınan katı önlemler sayesinde bir kısım birinci dünya ülkeleri açısından bir sorun olmaktan büyük ölçüde çıkmış, suça müdahale sınırdan çok önce başlatılır hale gelmiştir.

Kaçakçılık tipleri


Genellikle iki başlık altında Ticari mal kaçakçılığı ve İnsan kaçakçılığı olarak ele alınır.

A) Ticari mal kaçakçılığı:

Serbest dolaşımı legal otoritelerce yasaklanmış, kontrol altına alınmış-kısıtlanmış veya izne bağlanmış bir mal veya hizmet için arz talep çatıştığında kaçakçılığın meydana gelmesi kaçınılmazdır. Sonuç olarak uyuşturucu kaçakçılığı ve silah kaçakçılığının yanı sıra alkol, tütün, tarihi eser kaçakçılıkları da dünya genelinde oldukça yaygındır.

Bir diğer ticari mal kaçakçılığının nedeni ise ağır vergi ve harçlardır. Örneğin, bir kaçakçı düşük vergi olan bir yerden büyük miktarda sigara alıp vergilerin yüksek olduğu bir yerde çok daha yüksek bir marj ile satabilir. Örnek vermek gerekirse Amerika Birleşik Devletleri içinde bir tır dolusu sigara kaçakçılığı, yaklaşık 2 milyon dolar civarı bir para bırakır.

Organ ve doğal hayata dair türler-cinslerin ticareti de bu suç sınıfında ele alınır.

B) İnsan Kaçakçılığı:

En büyük dramların yaşandığı, kökeni vizenin icadına kadar giden kaçakçılık türüdür. Bunu da kendi içinde "İnsan Kaçırma" ile İnsan Trafiği" olarak ikiye ayırabiliriz.

1- İnsan kaçırma: Kölelik veya insanın yasa dışı olarak çıkar sağlama amacı ile alım satımı ile ilgili olan "İnsan Trafiği" suçundan farklıdır. İnsanların bir yerden bir başka yere yasal olmayan yollardan göç etmeleri için verilen hizmeti tanımlayan kaçakçılık biçimidir.

İnsan kaçakçılığı; baskıcı koşullardan bir kişiyi kurtarmak için de kullanılabilir. Örneğin, Holokost sırasında Yahudiler, Algoth Niska gibi insanlar tarafından Almanya dışına kaçırılmıştı. Ancak günümüzde daha çok gelişmiş ülkelerin gelişmemiş ülkelere koyduğu vize bariyerini aşmak için kullanılır. Zira çeşitli nedenlerden kimi ülkelerin yaşam koşulları diğerlerinden çok daha iyidir. Yaşamı tehdit altında olan veya çok daha iyimser bir tezle daha iyi bir hayat isteyen kimseler, vatandaşı oldukları ülkelerden daha iyi durumdaki ülkelere göç etmek isterler.

Söz konusu göçün, iyi durumda olan ülkenin var olan kaynaklarını daha fazla "yabancı" misafir ile paylaşmak istememesi, yani kendi vatandaşını düşünmek durumunda olmasından ötürü ülkeye giren-çıkan kimseleri kontrol altında tutmak için "vize" denilen bir ülkeye giriş izni sistemi oluşturulmuştur.

Vize; bir devletin dış temsilcilikleri veya sınır makamları aracılığıyla, ülkesine seyahat edecek bir yabancının pasaportuna koyduğu ve bu yabancının ülkesinin sınır kapısına kadar giderek sınır makamlarına "giriş için başvuru yapabileceğini" gösteren bir kayıttır. Bu da, genellikle ekonomik olarak yük olacak göçmenlik niyetindeki kimselere (ve aynı zamanda toplum sağlığı-güvenliğine tehdit oluşturabilecek kimselere) verilmediğinden ötürü göç etmek isteyen insanlar, bu işi meslek edinmiş kimselere ödeme yapar ve söz konusu huduttan illegal olarak geçerler.

2- İnsan Trafiği: Ağırlıklı seks işçisi veya illegal bir zanaatin insan kaynaklarını sağlamak amacı ile, en iyimser öngörü ile de "ucuz iş gücü" amacı ile icra edilen bir kaçakçılık biçimidir.

Bir kaçakçı, belli bir ücret karşılığında bir ülkeye o ülkenin vatandaşı olmayan insanların yasadışı girişini sağlar ancak, kurbanlar hedefe vardıklarında, kaçak kişi serbest kalmaz. Aldatma, dolandırıcılık, tehdit, tecrit, fiziksel tehdit ve güç kullanımı başta olmak üzere, borçlandırma, esir alma ve zorla ilaçlara alıştırma dahil (kimi zaman işkenceye varana kadar) baskıcı taktikler kullanılarak kaçak getirilmiş insanlar üzerinden çıkar sağlanır.

Kurbanların çoğu kadın ve bazen çocuklardır. Ticaretin yasadışı doğası nedeniyle, kesin büyüklüğü bilinmemektedir. 2003 yılında yayınlanan bir ABD Hükümet raporuna göre, her yıl dünya çapında 800,000-900,000 kişinin bu çarka sokulduğu tahmin ediliyor.

Her yıl yüzbinlerce göçmen, sıklıkla tehlikeli ya da insanlık dışı koşullar altında son derece organize uluslararası kaçakçılık ve insan ticareti grupları tarafından yasadışı taşınmaktadır. Düşük gelirli ülkelerde insanlar, iş aramak için gelişmiş ülkelere göçmek için yola çıkıyor. Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti iki ayrı suçtur. "Kaçakçılık" bir kişinin yasadışı yollarda bir ülkeye girişinin kolaylaştırılmasını ifade ederken, "insan ticareti" sömürü unsuru içerir.

Yöntemler


Kaçakçılar; tabuttan, direksiyon simidine, ayakkabı tabanından, kalorifer peteğine, biblodan ampule kadar pek çok eşyayı zula olarak kullanıyor. Özellikle sınır bölgelerine yakın olan yerlerde, kaçak geçirmeye çalıştıkları malları kendi sırtlarına yaptırdıkları özel çantalar veya eşek, at gibi hayvanların üzerlerine yerleştirdikleri özel yapılmış torbalar ile taşıyarak sınırdan geçmeye çalışıyor.

Kamyon, TIR veya binek tipi araçların standartları bozularak, dışarıdan görülmeyecek boyutta yapılan eklentilerle kaçak eşya, mal veya uyuşturucu taşınıyor. “Zula” diye tabir edilen bu eklentiler, hemen her türlü eşyanın yanı sıra araçların modeline göre fark edilemeyecek boyutta yapılıyor. Zulalar genellikle, araçların yakıt depolarına, motor aksamına, farların ve lastiklerin içine, aracın göğüs kısmına ve kamyon, TIR gibi araçların kasalarının alt kısmına yapılıyor.
 
Daha bu yılın başlarında Kapıkule ve İpsala sınır kapılarında, 60 kilo 362 gram eroin, 51 bin 780 adet ecstasy, 35 kilo 396 bonzai gibi uyuşturucu operasyonlarının yanı sıra gelinlikten, klima gazına, sigaradan, cep telefonuna, gümüşten altına yapılan operasyonlarda ele geçen pek çok gümrük kaçağı ticari eşyaya da el konuldu.

Devamı için tıklayın Kaçakçılık - 2...

+ Bu sitede yazılanların hiç biri doğru değildir.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder